Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία αποτελεί μια ψυχολογική προσέγγιση, η οποία μελετά συναισθήματα και συμπεριφορές και αναζητά τη συσχέτιση αυτών με τα πρώιμα χρόνια του θεραπευόμενου. Αν και οι βάσεις της στηρίζονται στη θεωρία του Freud για τον ασυνείδητο νου, φαίνεται να επηρεάστηκε και από αρκετούς νεοφροϋδικούς ψυχοθεραπευτές, όπως είναι ο Carl Jung, ο Alfred Adler, η Karen Horney κ.α.
Σε αυτό το άρθρο θα μελετήσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά και τους στόχους της ψυχοδυναμικής θεραπείας, τον ρόλο του ψυχοδυναμικού θεραπευτή, αλλά και πολλές άλλες χρήσιμες πληροφορίες που θα μας κάνουν να γνωρίσουμε καλύτερα την εν λόγω προσέγγιση.
Τι είναι η ψυχοδυναμική θεραπεία
Η ψυχοδυναμική θεραπεία είναι ο τομέας της ψυχολογίας που προσπαθεί να ερμηνεύσει την αλληλεπίδραση μεταξύ συνειδητού, ασυνείδητου και υποσυνείδητου. Πιο αναλυτικά, ο θεραπευόμενος κατά τη διάρκεια της συνεδρίας μεταβαίνει σε ένα εσωτερικό ταξίδι αυτογνωσίας, στο οποίο προσπαθεί να γνωρίσει τον εαυτό του και να αντιληφθεί τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα του.
Το άτομο λοιπόν μέσω της αυτο-εξερεύνησης και με την πλήρη καθοδήγηση του θεραπευτή, ανακουφίζεται από τις δυσκολίες του, καθώς μπορεί και τις αντιλαμβάνεται και κατανοεί καλύτερα τον τρόπο που επικοινωνεί τόσο με το οικείο περιβάλλον του, όσο και με τον ίδιο του τον εαυτό.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της
Όπως είδαμε παραπάνω, η ψυχοδυναμική θεραπεία δίνει έμφαση στη σύνδεση μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου και αποσκοπεί στην εύρεση και κατανόηση των καταπιεσμένων συναισθημάτων. Ο θεραπευτής συνεπώς καλείται να αντιληφθεί από που πηγάζει η εσωτερική πάλη του θεραπευόμενου και με γνώμονα αυτό η θεραπεία φέρει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Κατά τη συνεδρία λοιπόν:
- Διερευνώνται εις βάθος τα συναισθήματα, ακόμα κι αν αυτά είναι αντιφατικά ή παράλογα.
- Έρχονται σε πρώτο πλάνο οι μηχανισμοί άμυνας και οι δυσάρεστες σκέψεις, αλλά και οι τρόποι αντιμετώπισής τους.
- Αναγνωρίζονται τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα και δίνεται έμφαση στην πεποίθηση ότι η ψυχοπαθολογία αναπτύσσεται κατά την πρώιμη ηλικία.
- Δίνεται προτεραιότητα στην προσωπική ιστορία του θεραπευόμενου και γίνονται προσπάθειες απελευθέρωσής του από παρελθοντικές εμπειρίες.
- Εξετάζονται οι διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και η σχέση με τον θεραπευτή, με την πεποίθηση ότι θα επανέλθουν σε ένα πλαίσιο μεταβίβασης και αντιμεταβίβασης.
- Διερευνάται η φαντασιακή ζωή, κατά την οποία ο θεραπευόμενος αξιολογεί τι είναι σημαντικό για αυτόν και ποια είναι η καθημερινότητα που επιθυμεί.
- Προάγεται ο ελεύθερος συνειρμός και ένα χαλαρό περιβάλλον όπου ο θεραπευόμενος αποκαλύπτει τις πρώτες σκέψεις που του έρχονται στο μυαλό.
Ποιοι είναι οι στόχοι της ψυχοδυναμικής θεραπείας
Οι κυριότεροι στόχοι της ψυχοδυναμικής θεραπείας είναι προφανείς και συνδέονται με την ενίσχυση της αυτογνωσίας και την κατανόηση των συναισθημάτων και συμπεριφορών. Πιο αναλυτικά, η ψυχοδυναμική θεωρία υποστηρίζει ότι τα μακροχρόνια προβλήματα συνδέονται άμεσα με το ασυνείδητο, συνεπώς η κάθαρση έρχεται μόνο όταν αυτά βγουν στην επιφάνεια. Ο θεραπευτής λοιπόν καθοδηγεί κατάλληλα τον θεραπευόμενο, ο οποίος εξερευνά σε βάθος τον εαυτό του και δίνει ερμηνεία στις πιο κρυφές του σκέψεις.
Ποιος είναι ο ρόλος του ψυχοδυναμικού θεραπευτή
Ο ρόλος του ψυχοδυναμικού θεραπευτή είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να κατανοήσει και να επεξεργαστεί ασυνείδητες σκέψεις, συναισθήματα και συγκρούσεις που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τις σχέσεις του. Πιο συγκεκριμένα, ο θεραπευτής στοχεύει στα εξής παρακάτω:
-
Δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης
Ο θεραπευτής δημιουργεί ένα ασφαλές και έμπιστο περιβάλλον στο οποίο ο θεραπευόμενος μπορεί να εξερευνήσει ελεύθερα τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. -
Ανάλυση των ασυνείδητων διεργασιών
Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να αναγνωρίσει και να κατανοήσει ασυνείδητες επιρροές που μπορεί να τον επηρεάζουν στην καθημερινότητα. Αυτές οι διεργασίες συνδέονται συχνά με εμπειρίες της παιδικής ηλικίας ή με καταπιεσμένα συναισθήματα. -
Ερμηνεία μεταβιβάσεων
Ο ψυχοδυναμικός θεραπευτής δίνει προσοχή στο πώς ο θεραπευόμενος μεταφέρει παλιά συναισθήματα και εμπειρίες (συνήθως από σημαντικές σχέσεις του παρελθόντος) στη μεταξύ τους σχέση (μεταβίβαση). Αναλύει και ερμηνεύει λοιπόν αυτές τις αλληλεπιδράσεις για να κατανοήσει βαθύτερα τους ψυχολογικούς μηχανισμούς του ατόμου. -
Αντιμεταβίβαση
Ο θεραπευτής εξετάζει επίσης τα δικά του συναισθήματα απέναντι στον θεραπευόμενο, κάτι που μπορεί να δώσει ενδείξεις για τη συναισθηματική κατάσταση του θεραπευόμενου. -
Βοήθεια στην ανάπτυξη αυτογνωσίας
Μέσω της κατανόησης αυτών των ασυνείδητων διεργασιών, ο θεραπευόμενος μπορεί να αναπτύξει μεγαλύτερη αυτογνωσία, κάτι που τον βοηθά να διαχειριστεί καλύτερα τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά του. -
Εξερεύνηση των πρώιμων εμπειριών
Ο θεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να συνδέσει τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας με τα τρέχοντα ζητήματα, εξετάζοντας πώς τα παιδικά τραύματα, οι σχέσεις με τους γονείς και τα πρώιμα βιώματα μπορεί να διαμορφώνουν τη συμπεριφορά και τις αντιλήψεις του.
Σε τι διαφέρει η ψυχοδυναμική από την ψυχαναλυτική θεραπεία
Αν και η ψυχοδυναμική και η ψυχαναλυτική μελετούν το ασυνείδητο, διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ τους. Οι βασικές διαφορές παρουσιάζονται στις παρακάτω παραμέτρους.
-
Διάρκεια της συνεδρίας
Η πρώτη διαφορά έγκειται στον τύπο και τη διάρκεια της συνεδρίας. Πιο συγκεκριμένα, η ψυχανάλυση περιλαμβάνει τακτικές συναντήσεις (ακόμα και περισσότερες από μία φορές την εβδομάδα) για μια περίοδο αρκετών χρόνων, όπου ο θεραπευόμενος είναι ξαπλωμένος στο ντιβάνι. Αντιθέτως, η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία είναι μία λιγότερο εντατική προσέγγιση που έχει διάρκεια περίπου έναν χρόνο και ο θεραπευόμενος είναι καθισμένος απέναντι από τον θεραπευτή. -
Εστίαση στο παρόν
Η ψυχοδυναμική θεραπεία ναι μεν συνδέει τις συμπεριφορές με την παιδική ηλικία, αλλά εστιάζει περισσότερο στο παρόν και τις τρέχουσες συνθήκες ζωής του θεραπευόμενου. Από την άλλη η ψυχανάλυση δίνει περισσότερη έμφαση στις παιδικές εμπειρίες του θεραπευόμενου και προσπαθεί να τις ερμηνεύσει. -
Ρόλος του θεραπευτή
Στην ψυχοδυναμική θεραπεία ο ρόλος του θεραπευτή είναι περισσότερο ενεργός, καθοδηγεί τη συζήτηση και συνομιλεί με τον θεραπευόμενο. Αντιθέτως, ο ψυχαναλυτής έχει έναν πιο παθητικό ρόλο και αφήνει τον θεραπευόμενο να ηγείται της συζήτησης.
Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται
Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα αρκετά μεγάλο φάσμα ψυχολογικών ζητημάτων, όπως είναι:
- Οι αγχώδεις διαταραχές
- Η κατάθλιψη
- Οι εθισμοί σε ουσίες, τζόγο κ.λ.π.
- Οι διατροφικές διαταραχές
- Τα θέματα σεξουαλικής ταυτότητας και ταυτότητας φύλου
- Οι διαπροσωπικές δυσκολίες
- Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες κ.α.
Που μπορεί να εργαστεί ένας ψυχοδυναμικός θεραπευτής
Ένας ψυχοδυναμικός θεραπευτής μπορεί να εργαστεί σε διάφορους επαγγελματικούς χώρους που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και τη θεραπεία. Οι κύριοι τομείς λοιπόν στους οποίους μπορεί να απασχοληθεί περιλαμβάνουν:
- Ιδιωτικό γραφείο
- Κλινικές ψυχικής υγείας
- Νοσοκομεία
- Κέντρα αποκατάστασης
- Σχολεία και πανεπιστήμια
- Κοινωνικές υπηρεσίες
- Φορείς ψυχικής υγείας στον δημόσιο τομέα
Η Σχολή Ψυχολογίας του Mediterranean College προσφέρει πλήθος προγραμμάτων, από προπτυχιακά και μεταπτυχιακά, μέχρι εξειδικευμένες εκπαιδεύσεις, όπως είναι το Professional Diploma Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεία, τα οποία “οπλίζουν” τον σπουδαστή με όλες τις απαραίτητες γνώσεις και υπόσχονται μία επιτυχημένη σταδιοδρομία!
