Η Δραματοθεραπεία είναι μία ολιστική ψυχοθεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιεί τη θεατρική τέχνη και τα παιχνίδια ρόλων ως κύρια θεραπευτικά εργαλεία. Εφαρμόζεται σε ατομικό, αλλά και ομαδικό επίπεδο και μπορεί να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο ποικίλων μορφών, από τη θεραπεία παιδιών και εφήβων, μέχρι και την απεξάρτηση από διάφορους εθισμούς.
Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε τι ακριβώς είναι η Δραματοθεραπεία, πώς πραγματοποιείται, ποιες είναι οι ομάδες στις οποίες απευθύνεται και πολλές άλλες χρήσιμες πληροφορίες που θα μας φέρουν πιο κοντά στην κατανόηση του συγκεκριμένου αντικειμένου.
Σε τι αναφέρεται η Δραματοθεραπεία
Η Δραματοθεραπεία αποτελεί μια μορφή θεραπευτικής παρέμβασης και αξιοποιεί τις εκδραματίσεις για να φέρει το θεραπευόμενο σε επαφή με τα συναισθήματα και τις εσωτερικές του σκέψεις. Με τον όρο εκδραμάτιση ουσιαστικά αναφερόμαστε στις αντιδράσεις του ανθρώπου, οι οποίες δε γίνονται άμεσα αντιληπτές και φυσικά δεν μπορούν να εκφραστούν λεκτικά, παρά μόνο μέσα από την εκτόνωση και τη δράση. Μέσα λοιπόν από συγκεκριμένα εκφραστικά σχήματα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της θεραπείας, τα κίνητρα έρχονται στην επιφάνεια και γίνονται σημαντικά βήματα προς την ανακούφιση του ατόμου από τα διάφορα θέματα που το απασχολούν.
Ο θεραπευόμενος λοιπόν βρίσκεται σε έναν επινοημένο κόσμο, τη δραματική πραγματικότητα, στην οποία νιώθει ασφάλεια και ελευθερία να ανακαλύψει και στη συνέχεια να κατανοήσει συμπεριφορές και καταστάσεις που τον απασχολούν βαθύτερα. Η ολική αυτή μεταμόρφωση πραγματοποιείται φυσικά με την καθοδήγηση του Δραματοθεραπευτή, ο οποίος παρακολουθεί όλο το ταξίδι προς την αλλαγή και παρεμβαίνει όταν χρειάζεται.
Ποιος είναι ο ρόλος του Δραματοθεραπευτή
Ο Δραματοθεραπευτής είναι ο επαγγελματίας που συντονίζει και καθοδηγεί τους θεραπευόμενους και δημιουργεί ένα ελεύθερο περιβάλλον έκφρασης. Είναι απαραίτητο να μπορεί:
- Να αξιολογεί και να ερμηνεύει τις συμπεριφορές.
- Να δημιουργεί θεραπευτικά πλάνα.
- Να επικοινωνεί ουσιαστικά.
- Να συνεργάζεται άψογα με άλλους επαγγελματίες, αν αυτό χρειαστεί.
Ποια εργαλεία χρησιμοποιεί
Η Δραματοθεραπεία ακολουθεί τις γραμμές άλλων θεωριών, όπως είναι η Gestalt, και αξιοποιεί εργαλεία και συμβολισμούς με σκοπό να φέρει το θεραπευόμενο πιο κοντά στον πραγματικό του εαυτό. Αδιαμφισβήτητοι πρωταγωνιστές της διαδικασίας είναι ο αυθορμητισμός και η δημιουργικότητα, που ενισχύονται μέσα από το θεραπευτικό πλαίσιο. Στις καλλιτεχνικές παρεμβάσεις συμμετέχουν ενεργά όλες οι αισθήσεις και το σώμα έρχεται σε πλήρη επαφή με το συναίσθημα και τη φαντασία. Πέρα από δράση υπάρχει και η αλληλεπίδραση και αξιοποιούνται τεχνικές όπως:
- Ο αυτοσχεδιασμός
- Η ζωγραφική
- Η ανταλλαγή ρόλων
- Τα σενάρια ζωής
- Το storytelling
- Ο χορός
- Το κουκλοθέατρο
- Η χρήση μασκών
- Οι αναπαραστάσεις
- Ο μονόλογος
- Το ντουμπλάρισμα του πρωταγωνιστή από άλλο άτομο της ομάδας (πραγματοποιείται μόνο σε ομαδικές συνεδρίες)
Ποιά είναι τα οφέλη της Δραματοθεραπείας
Τα οφέλη της συγκεκριμένης θεραπευτικής προσέγγισης είναι πολλά και έχουν άμεσο αντίκτυπο στο θεραπευόμενο, ο οποίος όχι μόνο αρχίζει να αναγνωρίζει τις ανάγκες του, αλλά εκφράζει ελεύθερα και αυτά που νιώθει. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας λοιπόν, ενισχύεται ο αυθορμητισμός και παρατηρούνται αλλαγές που οδηγούν στη λύτρωση. Κάποια από τα πλεονεκτήματα που συνδέονται άμεσα με τη συγκεκριμένη μέθοδο είναι τα παρακάτω.
- Ο θεραπευόμενος γίνεται ο πρωταγωνιστής. Το σύνολο του πλαισίου ενεργεί με βάση τα δικά του προσωπικά βιώματα και η θεραπεία είναι εξατομικευμένη στις ανάγκες του. Ο ενεργός ρόλος που αναλαμβάνει οδηγεί στην ουσιαστική εκτόνωση και στην ανακούφιση που αυτή επιφέρει.
- Το άτομο μαθαίνει να είναι ο εαυτός του και εκφράζει ελεύθερα και χωρίς περιορισμούς τα συναισθήματά του. Μπορεί εύκολα να νιώσει ότι παίρνει απόσταση από το πρόβλημα, καθώς απλώς ενσαρκώνει έναν ρόλο, και έτσι να μπει βαθύτερα σε αυτόν. Φυσικά ο συγκεκριμένος ρόλος έχει θεραπευτικό χαρακτήρα και πρωταρχικό σκοπό να οδηγήσει στην κάθαρση.
- Στην περίπτωση ομαδικής θεραπείας, το άτομο μαθαίνει να λειτουργεί σε μία ομάδα και να ανήκει σε αυτήν. Με αυτόν τον τρόπο αποκτά (ή δυναμώνει!) κοινωνικές δεξιότητες, όπως είναι η επικοινωνία. Ο θεραπευόμενος συνομιλεί με τα υπόλοιπα μέλη, έρχεται σε επαφή με αντίθετες γνώμες και οπτικές και αρχίζει να κατανοεί τις συμπεριφορές των υπολοίπων.
- Μέσα από τη συνολική εμπειρία, αυξάνεται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση που νιώθει. Το άτομο, μέσα από τον δραματικό διάλογο, ξεδιπλώνεται και έρχεται αντιμέτωπο με προκλήσεις που προσπαθεί να αντιμετωπίσει δημιουργικά. Η εξάλειψη της κάθε δυσκολίας παίρνει τη μορφή μιας μικρής νίκης και γεμίζει το θεραπευόμενο με συναισθήματα χαράς και πληρότητας.
Σε ποιες ομάδες απευθύνεται
Η Δραματοθεραπεία απευθύνεται σε όσους θέλουν να εμβαθύνουν και να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους μέσω της δραματικής έκφρασης. Συν τοις άλλοις, η θεραπευτική της αξία σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων είναι ουσιαστική. Σε γενικές λοιπόν γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι ενδείκνυται για:
- Ανθρώπους με αναπηρία
- Άτομα με εθισμούς σε ναρκωτικές ουσίες ή τζόγο
- Παιδιά και εφήβους
- Άτομα αντιμέτωπα με διατροφικές διαταραχές
- Θύματα σεξουαλικής κακοποίησης
- Άτομα με διαταραχές προσωπικότητας και λοιπές διαταραχές
- Ανθρώπους με μετά-τραυματικό στρες
Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια δημιουργούνται ομάδες Δραματοθεραπείας για μακροχρόνια ανέργους. Η Σχολή Ψυχολογίας του Mediterranean College προσφέρει το πρώτο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στη Δραματοθεραπεία στην Ελλάδα MA Dramatherapy και στοχεύει στην εκπαίδευση επαγγελματιών του χώρου σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Ο προσεκτικός σχεδιασμός του προγράμματος δίνει στους συμμετέχοντες όλα τα εφόδια που χρειάζονται για μία επιτυχημένη επαγγελματική πορεία.
